Felix
Leon
Wiebe
Eerst maar even terug naar de oorspronkelijke betekenissen van de term.
Modus
Letterlijk: manier. In de westerse muziektheorie verwijst het woord naar (ten minste) vier dingen:
- de manier waarop in laatmiddeleeuwse muziek de verhouding tussen longa en brevis kan worden ingevuld. In de vroege Mensurale notatie (Franconische notatie, Franco van Keulen) verwijst het naar vijf tot zeven vaste patronen van longae en brevi. Het gaat dan om ritmische modi.
- interval (in laatmiddeleeuwse muziek), Hucbald onderscheidde er negen in zijn De Harmonica.
- de manier waarop toonladder- en melodie-type worden vormgegeven. Voor westerse muziek(theorie) worden in het algemeen drie “stadia” onderscheiden: a) tot en met het Gregoriaans, b) de renaissance polyfonie en c) muziek in mineur-majeurtonaliteit. (OMO)
- Olivier Messiaen (1908-1992) hanteert een systeem van 7 Modes à transpositions limitées.
Zie ook Kerktoonsoorten
OMO Mode https://doi-org.access.authkb.kb.nl/10.1093/gmo/9781561592630.article.43718 (KB)
https://doi-org.nlhhg.idm.oclc.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.43718 (Hanze)
Link to original
In dagelijks taalgebruik: “We moeten een modus vinden om dit of dat te realiseren.”
Herkomst
Modi gaan terug op de klassieke oudheid. De diatonische patronen (tonen van de “witte toetsen”) zijn aan ons overgeleverd vanuit de klassieke oudheid en de middeleeuwen: het zgn. perfecte systeem (systema teleion). Maar dit gebeurde niet zonder kleerscheuren en de nodige verwarring…🙂 (maar dat hoeven we in de podcast niet uit te diepen…).
Waar te vinden?
Modi komen voor in:
- Gregoriaans
- Meerstemmige (kerk)muziek tot in de 17e eeuw (maar ook: Geneefs psalter; Claude Goudimel)
- Franse (rooms-katholieke) kerkmuziek in de 18e, 19e en begin 20e eeuw
- Franse romantiek m.n. invloed van de Ecole Niedermeyer op bijvoorbeeld Gabriel Fauré, Maurice Duruflé.
- Blijvende aanwezigheid van modale patronen in volksliederen/volksmuziek
- Tegenwoordig ook in folk music (Celtic Folk)
- …
Muziekfragmenten:
- Gregoriaans: Veni Creator Spiritus: https://open.spotify.com/track/1ZJr6sqdojrg0rdosQQ9OX?si=c61a94e185604dbe
- …
- …