Door het gericht gebruik maken van beschikbare vormmiddelen worden door Hermann Erpf de volgende vormprincipes onderscheiden:
- Herhaling vraagt om Contrast
- Contrast vraagt om Herhaling
- Herhaling maakt scheiding
- Contrast verbindt
De werking van deze principes is mee afhankelijk van de plaats in de compositie waar herhaling, variatie en contrast optreden. Ze zijn bovendien in lijn met hoe de muziek psychologisch werkt. Teveel herhaling of eenvormigheid leidt tot verveling en tot de behoefte aan verandering (contrast). Uiteraard is dit niet altijd het geval. “Meditatieve” muziek (bijvoorbeeld vormen van “ambient music”) wordt juist beluisterd om in een bepaalde toestand van “rust” te komen, dan sluit de luisterhouding aan bij het doel van de muziek.