Een natuurkundig/akoestisch verschijnsel dat de onverenigbaarheid van zuivere tertsen en zuivere kwinten demonstreert. Een reeks van 12 reine kwinten keert niet terug op een zuiver octaaf van de begintoon, maar is beduidend hoger. Met andere woorden: B# ≠ C.
In deze context blijkt dat enharmonisch “gelijke” tonen helemaal niet gelijk zijn. Ze verschillen een (Pythagoreïsch) komma.
Dat is proefondervindelijk aan te tonen door zelf een reeks van zuivere kwinten en octaven te stemmen, maar ook door het uit te rekenen:
3/2 tot de macht 12 = 531441/4096 = 129,746338
2 tot de macht 7 = 128
Zie ook: Syntonisch of Didymisch komma